W Polsce żadne przepisy nie definiują, czym jest dzień roboczy. Choć w potocznej świadomości za dni robocze uznaje się czas od poniedziałku do piątku. Zaś soboty i niedziele uznawane są za dni wolne. Urzędy państwowe, przychodnie, szkoły, przedszkola i żłobki pracują w takim trybie. Większość przedsiębiorstw prywatnych również funkcjonuje w takich ramach: banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, kancelarie prawne.
To, czy sobota to dzień roboczy i na jakich zasadach można tak mówić, wyjaśniamy poniżej.
Zobacz: Czy ryba to mięso – co za tym przemawia?
Kto decyduje o tym czy sobota to dzień roboczy?
Z Kodeksu pracy wynika, że sobota może być traktowana jako dzień roboczy. Jednocześnie funkcjonuje w nim zapis, zgodnie z którym czas pracy nie może (z pewnymi wyjątkami) przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo (KP, art. 129 § 1). Dni ustawowo wolne od pracy wskazane są z kolei w ustawie z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy. Należą do nich niedziele i niektóre święta (m.in.: Boże Narodzenie, Dzień Niepodległości).
Każdy pracodawca dysponuje więc dniami od poniedziałku do soboty i ma prawo kazać pracownikowi wykonywać obowiązki przez 5 z nich. Kwestię roboczych sobót precyzują wewnętrzne przepisy w każdej firmie. Może się zatem zdarzyć, że ktoś będzie pracował od wtorku do soboty albo w jeszcze innej konfiguracji, gdzie wolna jest chociażby środa. Wszystko zależy od specyfiki firmy. Dobrym przykładem są zakłady fryzjerskie i kosmetyczne. Zwykle zamknięte są w poniedziałki, za to świadczą usługi właśnie w soboty.
Co do zasady każdy zatrudniony w ramach umowy o pracę na etat, ma do przepracowania 40 godzin tygodniowo, 8 godzin przez 5 dni. Istnieją jednak wyjątki od tej sytuacji, wtedy pracownik pracuje w godzinach nadliczbowych.
Każda praca w godzinach nadliczbowych musi być uzasadniona. Prawo przewiduje dwie tego rodzaju sytuacje:
- Akcja ratunkowa, naprawa awarii, ochrona mienia które się przedłużają i pracownik nie może opuścić stanowiska pracy po 8 godzinach.
- Inne uzasadnione potrzeby pracodawcy, co reguluje Kodeks pracy w art. 151 § 1.
Zgodnie z przepisami pracownik ma prawo otrzymać wtedy inny dzień wolny w tym samym okresie rozliczeniowym. Okres rozliczeniowy zdefiniowany jest przez pracodawcę. Może wynosić miesiąc, ale nawet i trzy miesiące.
Jednocześnie kodeks pracy zezwala na to, by wypłacić pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie (100%), jeśli nie ma możliwości uzyskania dnia wolnego w innym terminie, bo nie pozwala na to charakter pracy albo właśnie kończy się okres rozliczeniowy. W praktyce więc w większości zakładów i sklepów ci, którzy pracują w soboty, otrzymują za nie podwójne wynagrodzenie.
Czy sobota to dzień roboczy?
Podsumowując, czy sobota to dzień roboczy, zwrócić trzeba uwagę na to, że:
- przepisy nie definiują, czym jest dzień roboczy,
- dni wolne od pracy precyzuje ustawa,
- pracodawca ma prawo dysponować również sobotą, ale czasem w układzie zbiorowym lub regulaminie zakładu jest zapis, że to dzień wolny od pracy,
- jeśli pracownik przyjdzie do pracy w sobotę dodatkowo, musi otrzymać inny dzień wolny albo podwójne wynagrodzenie za przepracowaną sobotę.